جستجو

آلدوس هاکسلی

۱۳۴۲/۹/۱ - ۱۲۷۳/۵/۴

آلدوس لیونارد هاکسلی (Aldous Leonard Huxley)، نویسنده، فیلسوف و اندیشه‌ورز برجستۀ انگلیسی، در ۲۶ ژوئیۀ ۱۸۹۴ در گادالمینگ انگلستان، به دنیا آمد. زندگی آلدوس در خانواده‌ای فرهیخته آغاز گرفت. پدرش لیونارد هاکسلی، نویسنده و ویراستار بود و پدربزرگش توماس هنری هاکسلی، زیست‌شناس معروف و حامی سرسخت نظریۀ تکامل داروین. همچنین برادرش جولیان هاکسلی زیست‌شناس تکاملی و یکی از بنیان‌گذاران یونسکو بود. ‌ هاکسلی از کودکی در محیطی آکادمیک و روشن‌فکرانه رشد کرد. تحصیلات ابتدایی‌اش را در مدرسۀ «ایتن کالج» گذراند، اما در شانزده‌سالگی دچار بیماری نادری به نام کراتیت پانکتاتا شد که به طور موقت بینایی‌اش را گرفت. این تجربه، که تأثیری عمیق بر روحیه و دیدگاه‌هایش داشت، او را به سوی اندیشه‌های فلسفی، عرفانی و ادبی سوق داد. پس از بهبودی نسبی، در دانشگاه آکسفورد در رشتۀ ادبیات انگلیسی تحصیل کرد و در سال ۱۹۱۶ فارغ‌التحصیل شد. هاکسلی فعالیت ادبی خود را با نوشتن شعر آغاز کرد، اما خیلی زود به نوشتن داستان‌های کوتاه، رمان و مقالات فلسفی روی آورد. نخستین رمانش، «کروم زرد» (Crome Yellow) در سال ۱۹۲۱ منتشر شد و با طنز گزنده‌ای به نقد جامعۀ بریتانیا پرداخت. اما اثر معروف و ماندگار او، «دنیای زیبای نو» (Brave New World)، در سال ۱۹۳۲ منتشر شد؛ رمانی دیستوپیایی که آینده‌ای تکنوکرات، کنترل‌شده و بی‌روح را به تصویر می‌کشد، جایی که آزادی فردی قربانی رفاه جمعی و مصرف‌گرایی شده است. این اثر، همراه با «۱۹۸۴» جرج اورول، از مهم‌ترین آثار در نقد جوامع تمامیت‌خواه و مدرن به‌شمار می‌رود. در دهۀ ۱۹۳۰، هاکسلی به آمریکا مهاجرت کرد و بیش‌تر عمر باقی‌مانده‌اش را در کالیفرنیا گذراند. او در این دوران علاوه بر نوشتن، به مطالعۀ فلسفه، روان‌شناسی، عرفان شرقی و به ویژه آگاهی و ادراک پرداخت. کتاب «درهای ادراک» (The Doors of Perception) که در سال ۱۹۵۴ منتشر شد، تجربۀ او از مصرف مادﮤ روان‌گردان مسکالین را شرح می‌دهد و الهام‌بخش نام گروه موسیقی راک «The Doors» نیز بوده است. آلدوس هاکسلی نگاهی انتقادی به پیشرفت علمی و صنعتی داشت و نسبت به تهدیدات آن برای معنویت، طبیعت و آزادی بشر هشدار می‌داد. آثارش سرشار از تأملات فلسفی، جامعه‌شناختی و معنوی‌ست و ذهنی خلاق، جویا و بی‌قرار را نشان می‌دهد که همواره در پی حقیقت و آگاهی عمیق‌تر بود. او در ۲۲ نوامبر ۱۹۶۳، در همان روزی که جان اف. کندی ترور شد، در لس‌آنجلس درگذشت. درگذشت او در آن روز تاریخی باعث شد کم‌تر مورد توجه رسانه‌ها قرار گیرد، اما تأثیر اندیشه‌ها و نوشته‌هایش همچنان در جهان مانده و نسل‌های بسیاری را به اندیشیدن و بازنگری در ارزش‌های مدرن دعوت کرده است. ‌گزیدهٔ کتاب‌شناسی: زردی کروم (۱۹۲۱) در حاشیه (۱۹۲۳) آن برگ‌های سترون (۱۹۲۵) مطالعات درست (۱۹۲۷) هر چه می‌خواهی بکن (۱۹۲۹) ابتذال در ادبیات (۱۹۳۰) موسیقی در شب (۱۹۳۱) دنیای زیبای نو (۱۹۳۲) درخت زیتون (۱۹۳۶) هنر دیدن (۱۹۴۲) زمان باید بایستد (۱۹۴۴) علم، آزادی و صلح (۱۹۴۶) میمون و ذات (۱۹۴۸) درهای ادراک (۱۹۵۴)