جستجو

بازیافت کاغذ و مقوا به عنوان یک نیاز ضروری

شنبه 23 خرداد 1394 | 10 سال پیش

هنر اوریگامی که به عنوان هنرهای کاغذی مردم ژاپن شناخته می‌شود، نماد توجه به محیط زیست به شمار می‌آید. اوریگامی، سرگرمی و هنری که پیشینۀ آن به سدۀ هفدهم بازمی‌گردد، شکل دادن ماهرانه و ظریف به کاغذ و مقوا با خم کردن‌ آن‌ است. اکنون هنر اوریگامی با کاغذهای بازیافتی، همانند سفیر محیط زیست ژاپنی‌ها بر گسترش فرهنگ پشتیبانی از بوم‌زیست تأثیری چشمگیر دارد. آمارهای سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی نشان می‌دهد که در بازۀ زمانی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ میلادی از ده کشوری که در صدر جدول بازیافت کاغذ قرار دارند، بیش‌ترین میزان بازیافت در دو کشور آسیایی، یعنی کرۀ جنوبی با بازده هشتاد و پنج درصد و ژاپن با بازده هفتاد و دو درصد انجام شد. در همان دوره آمریکا با پنجاه درصد در ردۀ ششم و چین با سی و پنج درصد در ردۀ دهم قرار گرفتند. سود حاصل از بازیافت کاغذ در سال‌های اخیر، به افزایش فرآوری کاغذ باطله در چین و سهم بیش‌تر این کشور در بازار رقابتی خرید کاغذ باطله و فروش کاغذ و مقوا در بازارهای داخلی و به کشورهای دیگر انجامیده است. فقط در سال ۲۰۰۹ چین به تنهایی پنجاه و یک درصد از کاغذهای باطلۀ جهان را خریداری کرد و اکنون صاحبان صنایع بازیافت کاغذ در چین از جمله ثروتمندان جهان به شمار می‌آیند. یکی از نمونه‌ها، خانم ژانگ یین، صاحب «صنایع کاغذ نُه اژدها» بزرگ‌ترین تولیدکنندۀ کاغذ در چین است که ارزش دارایی‌های شخصی او به پنج‌میلیارد دلار می‌رسد و یکی از ثروتمندترین زنان جهان شناخته می‌شود. روند بازیافت کاغذ در کشور ایران گزارش دقیق علمی در بارۀ میزان بازیافت کاغذ در ایران در دسترس نیست، اما بر اساس آمار سازمان بازیافت شهرداری تهران، از مجموع سی و دو هزار تن زبالۀ سالانه‌ای که در ایران تولید می‌شود، هر سال مقداری نزدیک به دویست‌هزار تن کاغذ و مقوای بازیافتی به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد که این مقدار حدود دو درصد بازیافت جهانی کاغذ است. با این حال، سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی می‌گوید فقط در سال ۲۰۰۹ نیاز ایران به انواع کاغذ به واردات مقدار قابل توجهی کاغذ بازیافتی از کشورهای دیگر انجامیده است. بر اساس آمارهای تقریبی، مصرف سالانۀ انواع کاغذ در ایران به حدود یک و نیم میلیون تن می‌رسد که تولید‌کنندگان داخلی در حدود سی درصد آن را تأمین می‌کنند. از جنبۀ سرانۀ مصرف انواع کاغذ، آمریکایی‌ها با مصرف سرانه سیصد و هشت کیلوگرم در سال، بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان کاغذ جهان هستند. رتبۀ ایران با هفده کیلوگرم مصرف سرانه پس از عربستان سعودی با مصرف سالانه بیست کیلوگرم در سال قرار دارد. شاید بتوان گفت که ایران در زمینۀ استفادۀ بهینه از کاغذ و به ویژه، استفاده از کاغذ و مقوای بازیافتی جزو کشورهای ناسازگار با محیط زیست است. برای نمونه، نزدیک به هشتاد و هشت درصد کاغذ و مقوای مورد استفاده در کشور سوئیس از کاغذ و مقوای بازیافتی‌ست و میانگین جهانی استفاده از کاغذ بازیافتی نیز در این کشور پنجاه و یک درصد است. ولی در ایران فقط یازده درصد از کاغذ و مقوای مصرفی از منابع بازیافتی تأمین می‌شود. از دلایل کمبود در زمینۀ کاغذهای بازیافتی تولید داخل، می‌توان تعداد کم واحدهای صنعتی فعال در این رشته را عنوان کرد. برای نمونه، در ایران فقط یک شرکت از فن‌آوری تبدیل کاغذ باطله به کاغذ برخوردار است و صنایع فعال دیگر در این زمینه تنها می‌توانند کاغذ باطله را به مقوا تبدیل کنند. با توجه به وضعیت شکنندۀ جنگل‌های ایران و وسعت رو به کاهش آنها، به نظر می‌رسد که تشویق عمومی برای استفاده از کاغذ و مقوای بازیافتی می‌تواند یکی از اولویت‌ها در برنامه‌های زیست‌محیطی باشد. آموزش و ابتکار در استفاده از کاغذ و مقوای باطله در سال ۲۰۱۲ که به نام «سال انرژی پایدار برای همه» در جهان شناخته شده، یکی از زمینه‌هایی‌ست که فرهنگ عمومی استفاده از مواد بازیافتی را در میان اعضای جامعه، به ویژه کودکان و نوجوانان گسترش می‌دهد. این رویکرد، سال‌ها پیش در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران و با انتشار مجموعه کتاب‌های «کاغذ و تا» آغاز شد، اما اندک‌اندک رو به خاموشی گذاشت. 343 بازدید