جستجو

ولادیمیر نابوکوف

۱۳۵۶/4/۱۱ - ۱۲۷۸/۲/۲

ولادیمیر نابوکوف (Vladimir Nabokov)، نویسنده، شاعر، بازگردان و حشره‌شناس روسی-آمریکایی، در تاریخ ۲۲ آوریل ۱۸۹۹ در سنت پترزبورگ روسیه، در خانواده‌ای اشرافی و فرهنگی دیده به جهان گشود. پدر او، ولادیمیر دیمیتریویچ نابوکوف، یک حقوقدان و سیاستمدار آزادی‌خواه و مادرش از خانواده‌ای ثروتمند و اشرافی بود. نابوکوف از دوران کودکی با زبان‌های روسی، فرانسوی و انگلیسی آشنا شد و این سه‌زبانه بودن، بعدها در سبک نویسندگی او تأثیر چشم‌گیری گذاشت. نابوکوف دوران کودکی آرام و مرفهی داشت. علاقه‌اش به پروانه‌ها، شطرنج و زبان‌شناسی از همان دوران شکل گرفت. او نخستین شعر خود را در ده‌سالگی سرود و در نوجوانی، نوشتن داستان را آغاز کرد. خانوادﮤ نابوکوف در پی انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ روسیه را به مقصد کریمه ترک کردند و سپس با مهاجرت به اروپا، سرانجام در سال ۱۹۱۹ در انگلستان ساکن شدند. نابوکوف در دانشگاه کمبریج، رشتۀ زبان و ادبیات فرانسه و روسی را خواند. پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۹۲۲، به برلین رفت تا در کنار خانواده‌اش زندگی کند. در همان سال، پدرش در جریان تروری توسط مخالفان رژیم بلشویکی کشته شد؛ واقعه‌ای که ضربۀ بزرگی به ولادیمیر وارد کرد. نابوکوف در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ تحت نام مستعار «ولادیمیر سیرین» به یکی از برجسته‌ترین نویسندگان مهاجر روسی در اروپا تبدیل شد. او رمان‌های خود را به زبان روسی می‌نوشت و در نشریات مهاجران روسی منتشر می‌کرد. از جمله آثار این دوره می‌توان به ماشِنکا (۱۹۲۶)، دفاع (1930) و دعوت به مراسم گردن‌زنی (1938) اشاره کرد. در این دوران، نابوکوف با ورا اسلوانا ازدواج کرد. ورا همسر، ویراستار، تایپیست و پشتیبان همیشگی نابوکوف بود. آن‌ها پسری به نام دیمیتری داشتند که بعدها مترجم آثار پدرش شد. در سال ۱۹۴۰ و با قدرت گرفتن نازی‌ها در آلمان، نابوکوف به همراه خانواده‌اش به ایالات متحده مهاجرت کرد. در آمریکا ابتدا به تدریس ادبیات روسی در کالج ولزلی و سپس در دانشگاه کرنل پرداخت. او همزمان در حال تغییر زبان نوشتاری خود از روسی به انگلیسی بود. نقطۀ عطف زندگی ادبی نابوکوف در سال ۱۹۵۵ با انتشار رمان لولیتا (Lolita) رقم خورد. این رمان ابتدا به دلیل موضوع جنجالی‌اش چندین بار رد شد، اما پس از چاپ در پاریس موفقیتی جهانی به دست آورد و نام ولادیمیر نابوکوف را در سطح بین‌المللی مطرح کرد. «لولیتا» نه فقط به خاطر موضوع، بلکه به دلیل زبان استادانه و طنز تلخش مورد توجه قرار گرفت. نابوکوف پس از موفقیت لولیتا، به سوییس نقل مکان کرد و در هتل پالاس مونترو مستقر شد؛ جایی که تا پایان عمر در آن زندگی کرد. در این سال‌ها او آثار مهمی چون پنین، آتش کم‌فروغ و آدا یا اشتیاق را نوشت. علاقۀ نابوکوف به پروانه‌شناسی هیچ گاه کم نشد. او در موزه‌های تاریخ طبیعی کار می‌کرد و حتی گونه‌هایی از پروانه‌ها را کشف کرد. نابوکوف همچنین یک نظریۀ علمی در بارﮤ تکامل پروانه‌ها ارایه داد که دهه‌ها بعد توسط پژوهشگران تأیید شد. ولادیمیر نابوکوف در دومین روز از ژوئیۀ ۱۹۷۷ و در سن ۷۸ سالگی، در مونتروی سوییس درگذشت. او یکی از معدود نویسندگانی‌ست که هم در ادبیات روسی و هم در ادبیات انگلیسی شاهکارهایی خلق کرده‌اند.